Δομημένη Εκπαίδευση-TEACCH
Το πρόγραμμα TEACCH (Treatment and Εducation of Autistic and Communication Handicapped Children) δημιουργήθηκε στην Ιατρική σχολή της Βόρειας Καρολίνας στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από τον Eric Schopler με στόχο τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης βασισμένα στις ατομικές δεξιότητες, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των ατόμων με αυτισμό.
Σύμφωνα με τον Gary Mesibov, στις βασικές προτεραιότητες του προγράμματος περιλαμβάνονται:
- η επικέντρωση στο άτομο με αυτισμό
- η κατανόηση του αυτισμού
- η υιοθέτηση της απαραίτητης προσαρμοστικότητας
- μια ευρέως αποδεκτή στρατηγική παρέμβασης, βασισμένη στις υπάρχουσες δεξιότητες και ενδιαφέροντα των ατόμων με αυτισμό
Το πρόγραμμα στηρίζεται στις αρχές της δομημένης εκπαίδευσης οι οποίες είναι:
- Η χρήση της οπτικής οδού
- Η διαμόρφωση εξατομικευμένου συστήματος εργασίας
- Η οργάνωση του καθημερινού προγράμματος
- Η οργάνωση του φυσικού περιβάλλοντος
1.Οργάνωση φυσικού περιβάλλοντος:
H οργάνωση του φυσικού περιβάλοντος (σχολικής τάξης ,παιδικού δωματίου κ.α) είναι σημαντική για τα παιδιά με αυτισμό καθώς τα βοηθάει να γνωρίζουν από πριν «τι γίνεται που» και έτσι να αποφεύγουν την εκδήλωση αγχωτικών και μη αποδεκτών συμπεριφορών, τις οποίες μπορεί να προκαλέσει ένα χαοτικό και απρόβλεπτο γι αυτά περιβάλλον. Η οργάνωση αυτού του είδους απαιτεί την δημιουργία ξεκάθαρων, ως προς τη σημασία και την χρήση τους περιοχών, οι οποίες οριοθετούνται με την βοήθεια ξεκάθαρων φυσικών και οπτικών ορίων. Έτσι σε μια τάξη αυτές οι περιοχές είναι:
- η περιοχή ηρεμίας
- η περιοχή μετάβασης
- η περιοχή ομαδικής εργασίας
- η περιοχή δομημένου παιχνιδιου
- ο χώρος ελεύθερου παιχνιδιού και ψυχαγωγίας
- η περιοχή ανεξάρτητης εργασίας
- το τραπέζι του δασκάλου
2.Ημερήσιο πρόγραμμα:
Εξίσου σημαντικό για τον μαθητή είναι να γνωρίζει τι πρόκειται να συμβεί και πότε. Έτσι με την χρήση ενός οπτικού ημερήσιου προγράμματος δείχνουμε στον μαθητή ποιές δραστηριότητες θα γίνουν και με ποια σειρά. Αυτό του επιτρέπει να προβλέψει τι θα γίνει και έτσι αποφεύγουμε την εκδήλωση μη αποδεκτών συμπεριφορών. Επίσης διευκολύνει τις μεταβάσεις από μια δραστηριότητα σε κάποια άλλη, καλλιεργεί την ελαστικότητα και την ανάπτυξη πρωτοβουλίας και ανεξαρτησίας στον μαθητή.
3.Εξατομικευμένο σύστημα εργασίας
Το εξατομικευμένο σύστημα εργασίας δίνει την δυνατότητα στο παιδί να προσεγγίσει μια δραστηριότηταa/εργασία με οργανωμένο τρόπο. Πρόκειται για ένα οπτικό σύστημα το οποίο δίνει στον μαθητή τις πληροφορίες για
- το είδος της δραστηριότητας/εργασίας, που πρέπει να γίνει
- την ποσότητα (πόση εργασία πρέπει να γίνει;)
- την διάρκεια (πότε τελειώνω;)
- τι θα συμβεί μετά;
Ενδεικτικά κάποια συστήματα εργασίας είναι:
- Γραπτό σύστημα εργασίας
- Σύστημα εργασίας αντιστοίχησης
- Βασικό σύστημα εργασίας «Αριστερά προς δεξιά»
4.Οπτικά δομημένες δραστηριότητες
Συνήθως χρησιμοποιούμε μεθόδους διδασκαλίας μέσω της οπτικής οδού καθώς οι μαθητές με αυτισμό δυσκολεύονται να αντιληφθούν την προσλαμβανόμενη πληροφορία μέσω της ακουστικής οδού. Αυτό απαιτεί την κατασκευή εκπαιδευτικού υλικού το οποίο να ανταποκρίνεται στις αρχές της οπτικής οργάνωσης (π.χ χρήση ξεχωριστών κουτιών), των οπτικών οδηγιών ( π.χ γραπτές οδηγίες ή με εικόνες) και της οπτικής σαφήνειας (π.χ χρήση ετικετών, χρωματική κωδικοποίηση, υπογράμμιση).
Σημαντική παράμετρος της συγκεκριμένης μεθόδου αποτελεί η ενεργή συμμετοχή της οικογένειας τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην εφαρμογή του προγράμματος.
Επιμέλεια: Βαγγέλης Βασιλείου, Λογοθεραπευτής-υποψήφιος Διδάκτωρ Λογοθεραπείας